Chương trình “Khuyến học xanh” dành cho trẻ Mầm non không chỉ là một sáng kiến giáo dục, mà còn là cầu nối gắn kết giữa “Gia đình - Trường học và Cộng đồng” trong việc xây dựng một thế hệ tương lai bền vững.

Hướng dẫn cách chăm sóc hoa và cây cảnh Để triển khai thực hiện hiệu quả, sự phối hợp giữa Hội Khuyến học, ngành Giáo dục và Đào tạo cùng sự tham gia tích cực của gia đình là yếu tố then chốt. Hội Khuyến học có thể phối hợp với các Trường Mầm non tổ chức các hội thảo dành cho phụ huynh học sinh, hướng dẫn họ cách đồng hành cùng trẻ trong việc thực hành “Lối sống xanh” tại nhà. Các tài liệu như “Cẩm nang sống xanh cho gia đình có trẻ mầm non” sẽ cung cấp những gợi ý cụ thể, từ việc cùng trẻ trồng cây trong sân nhà, phân loại rác thải, đến tiết kiệm nước và điện. Gia đình không chỉ hỗ trợ mà còn trở thành tấm gương để trẻ noi theo, tạo nên sự nhất quán giữa giáo dục tại trường và ở nhà. Những hành động nhỏ như cùng trẻ tưới cây mỗi sáng hay tái sử dụng chai nhựa để làm chậu hoa sẽ giúp trẻ dần hình thành thói quen sống thân thiện với môi trường.
Các hoạt động ngoại khóa cũng là cơ hội để gia đình tham gia sâu hơn vào chương trình. Chẳng hạn, những chuyến đi thực tế đến công viên, trang trại hay vườn thực vật không chỉ là dịp để trẻ trải nghiệm việc trồng cây, chăm sóc động vật mà còn là thời gian để phụ huynh và con cái gắn kết. Một buổi chiều cuối tuần, khi cha mẹ cùng trẻ nhặt lá khô để làm tranh thủ công hoặc cùng nhau trồng một cây con tại vườn thực vật, sẽ để lại những ký ức đẹp và bài học sâu sắc về trách nhiệm với thiên nhiên. Những trải nghiệm này không chỉ mang tính giáo dục mà còn khơi dậy tình yêu thiên nhiên trong lòng trẻ, đồng thời giúp phụ huynh nhận thức rõ hơn vai trò của mình trong việc đồng hành cùng con. Để tăng tính tương tác, các trường mầm non có thể tổ chức những Ngày hội Gia đình với chủ đề “Xanh hóa cuộc sống”, nơi các gia đình thi đua làm đồ tái chế hoặc trình bày ý tưởng sống xanh từ chính ngôi nhà của mình.
Trong chương trình học, việc lồng ghép “Tư duy xanh” vào các hoạt động hàng ngày cũng cần sự hỗ trợ từ gia đình. Các giờ học ngoài trời như quan sát sự phát triển của cây cối, côn trùng hay trò chơi tái chế như làm đồ chơi từ vỏ chai nhựa, ống hút tre sẽ trở nên ý nghĩa hơn khi phụ huynh tham gia. Một buổi sáng cuối tuần, khi gia đình cùng trẻ tạo nên “Góc xanh của bé” tại lớp học bằng cách mang cây xanh từ nhà đến hoặc cùng làm đồ trang trí từ vật liệu tái chế, không chỉ làm đẹp không gian học tập mà còn tăng cường sự gắn kết giữa cha mẹ và con cái. Những hoạt động này cần được quản lý chặt chẽ qua kế hoạch chi tiết, có sự giám sát của giáo viên và sự phối hợp từ phía gia đình để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Hơn nữa, gia đình có thể tiếp tục các dự án nhỏ tại nhà, như cùng trẻ chăm sóc một chậu cây hoặc thực hiện thử thách “Một tuần không dùng túi nilon”, qua đó củng cố những gì trẻ đã học ở trường.
Hội Khuyến học còn có thể tổ chức các khóa bồi dưỡng cho giáo viên mầm non về phương pháp giảng dạy “xanh”, đồng thời mở các buổi tập huấn ngắn hạn cho phụ huynh học sinh. Những buổi tập huấn này có thể hướng dẫn cách sử dụng những câu chuyện, bài hát như “Trái đất này là của chúng mình” để kể cho trẻ được nghe trước giờ đi ngủ, hoặc cách tổ chức các dự án nhỏ như “Hộp rác thông minh” tại nhà để trẻ học phân các loại rác. Sự tham gia của gia đình không chỉ nâng cao hiệu quả của chương trình mà còn biến mỗi ngôi nhà thành một không gian "Giáo dục xanh", nơi trẻ học cách sống hài hòa với môi trường từ những điều giản dị nhất. Ngoài ra, Hội Khuyến học có thể phát động các phong trào thi đua giữa các gia đình, như “Gia đình xanh tiêu biểu”, để khuyến khích sự sáng tạo và cam kết lâu dài từ phụ huynh học sinh.
Nhờ sự đồng hành của gia đình, “Khuyến học xanh” không chỉ dừng lại ở trường học mà lan tỏa đến từng mái ấm, tạo nên một cộng đồng gắn kết, nơi trẻ mầm non được nuôi dưỡng cả tri thức lẫn ý thức bảo vệ thiên nhiên. Mỗi hành động nhỏ từ gia đình, từ việc cùng trẻ nhặt rác trong khu phố đến trồng thêm một cây xanh trước nhà, đều góp phần gieo những hạt giống hy vọng cho một tương lai bền vững. Chính sự chung tay này sẽ giúp chương trình không chỉ là một hoạt động giáo dục mà còn trở thành một phong cách sống, nơi trẻ em lớn lên với tình yêu thiên nhiên và trách nhiệm với hành tinh.

Hội thảo cùng phụ huynh về cách dạy trẻ thực hành “Lối sống xanh”
“Khuyến học xanh” từ sớm - Nền tảng cho lao động xanh tương lai
Mặc dù trẻ mầm non chưa phải là lực lượng lao động trực tiếp, việc giáo dục các em từ sớm đóng vai trò quan trọng trong việc đặt nền móng cho một lực lượng “lao động xanh” trong tương lai, đặc biệt là nhóm tuổi 16-40 - Những người sẽ trực tiếp tham gia vào các ngành nghề xanh như nông nghiệp hữu cơ, sản xuất tái chế hay năng lượng tái tạo. Giáo dục sớm không chỉ giúp trẻ hình thành ý thức bảo vệ môi trường mà còn xây dựng tư duy bền vững, tạo tiền đề cho những lựa chọn nghề nghiệp thân thiện với thiên nhiên sau này. Hội Khuyến học có thể đóng vai trò cầu nối, khuyến khích các gia đình hướng trẻ tham gia các hoạt động xanh ngay từ nhỏ. Những ngày hội tái chế tại địa phương, các buổi trồng cây nhân dịp những ngày Lễ lớn như: Ngày Môi trường Thế giới (5/6) hay Tết trồng cây không chỉ giúp trẻ làm quen với lối sống xanh mà còn khơi dậy sự hứng thú và trách nhiệm với cộng đồng. Đồng thời, Hội Khuyến học có thể hỗ trợ đào tạo nghề xanh cho thanh niên chưa qua trường lớp, chẳng hạn như nghề trồng cây hữu cơ, sản xuất đồ thủ công từ vật liệu tái chế, hay chế tạo phân bón từ rác hữu cơ. Những nỗ lực này góp phần xây dựng một nền kinh tế trung hòa carbon, phù hợp với mục tiêu của Quyết định 1658/QĐ-TTg mà Chính phủ đã đề ra.
Trong giai đoạn 2025-2030, việc kết hợp chuyển đổi số và chuyển đổi xanh trở thành xu thế tất yếu, để tối ưu hóa hiệu quả trong giáo dục và đào tạo. Hội Khuyến học có thể tận dụng công nghệ số để phát triển các ứng dụng học tập tương tác về môi trường dành cho trẻ mầm non. Ví dụ, một trò chơi phân loại các loại rác trên điện thoại với hình ảnh sinh động và âm thanh vui nhộn sẽ giúp cho trẻ em vừa học, vừa chơi, dễ dàng nhận biết được sự khác biệt giữa rác hữu cơ và rác tái chế. Các video hoạt hình kể về hành trình của một chai nhựa từ khi bị bỏ đi đến khi trở thành sản phẩm mới không chỉ thu hút trẻ mà còn truyền tải thông điệp ý nghĩa về tái chế. Ngoài ra, tổ chức các buổi học trực tuyến về lối sống xanh qua Zoom hay YouTube cho phụ huynh và trẻ là cách hiệu quả để lan tỏa Chiến lược tăng trưởng xanh đến từng gia đình, đặc biệt ở các khu vực vùng sâu, vùng xa nơi điều kiện tiếp cận giáo dục còn hạn chế. Những buổi học này có thể bao gồm hướng dẫn thực hành đơn giản như làm đồ chơi từ ống hút tre hay tái sử dụng vỏ hộp sữa thành chậu cây, giúp cả gia đình cùng tham gia.
Để hỗ trợ giáo viên và phụ huynh, Hội Khuyến học có thể xây dựng một kho tài liệu số hóa về kỹ năng xanh, bao gồm video hướng dẫn phân loại rác, tài liệu về cách trồng cây tại nhà, hay các bài giảng ngắn về lợi ích của năng lượng tái tạo. Kho tài liệu này không chỉ dễ dàng tiếp cận qua điện thoại hoặc máy tính mà còn cho phép cập nhật thường xuyên, đảm bảo nội dung luôn phù hợp với xu hướng phát triển bền vững. Giáo viên mầm non có thể sử dụng những tài liệu này để thiết kế các giờ học ngoài trời, nơi trẻ quan sát cây cối, côn trùng hoặc tham gia các dự án nhỏ như “Góc xanh trong lớp”. Phụ huynh, trong khi đó, có thể áp dụng các hướng dẫn để cùng trẻ thực hiện những hoạt động xanh tại nhà, chẳng hạn như xây dựng một khu vườn nhỏ trên ban công hay thử nghiệm làm phân bón từ vỏ rau củ. Sự kết hợp giữa giáo dục số hóa và thực hành thực tế sẽ giúp chương trình “Khuyến học xanh” mở rộng phạm vi tiếp cận, từ thành thị đến nông thôn.
Hơn nữa, Hội Khuyến học có thể phối hợp với các tổ chức địa phương để tổ chức các cuộc thi trực tuyến như “Gia đình xanh sáng tạo”, nơi trẻ và phụ huynh cùng gửi video hoặc hình ảnh về những ý tưởng sống xanh của mình. Những hoạt động này không chỉ khuyến khích sự tham gia của cộng đồng mà còn tạo động lực để trẻ mầm non duy trì thói quen xanh từ nhỏ. Khi lớn lên, các em sẽ mang theo tư duy này vào cuộc sống và công việc, trở thành lực lượng lao động chủ chốt trong các ngành nghề xanh, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển bền vững của đất nước. Giáo dục xanh từ sớm, vì vậy, không chỉ là một chương trình ngắn hạn mà là một khoản đầu tư dài hạn cho tương lai, nơi mỗi đứa trẻ hôm nay sẽ là một công dân xanh ngày mai.
“Khuyến học xanh” cho trẻ em Mầm non - Hành trang cho tương lai phát triển bền vững
Để chương trình “Khuyến học xanh” cho trẻ mầm non phát huy hiệu quả tối đa trong giai đoạn 2026-2030, việc xây dựng một bộ tài liệu giáo dục xanh chuyên biệt là điều cần thiết. Bộ tài liệu này nên bao gồm sách tranh minh họa sinh động về các loài cây, động vật, giúp trẻ nhận biết và yêu quý thiên nhiên, cùng với các video ngắn có nhân vật hoạt hình thân thiện truyền tải thông điệp bảo vệ môi trường một cách dễ hiểu. Ngoài ra, các trò chơi giáo dục như xếp hình tái chế hoặc mô phỏng phân loại rác sẽ kích thích tư duy sáng tạo và khơi dậy hứng thú học tập ở trẻ. Đồng thời, các trường mầm non cần được khuyến khích phát triển mô hình “Trường học xanh” với vườn cây, khu tái chế nhỏ trong khuôn viên, nơi trẻ có thể thực hành hàng ngày như tưới cây, phân loại rác hay làm đồ chơi từ vật liệu tái chế. Những không gian này sẽ biến trường học thành một “Phòng thí nghiệm xanh” sống động, nơi trẻ không chỉ học lý thuyết mà còn trải nghiệm thực tế, từ đó hình thành thói quen sống xanh ngay từ nhỏ.
Việc tăng cường hợp tác quốc tế cũng là một bước đi quan trọng để nâng cao chất lượng chương trình. Việt Nam có thể học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia tiên tiến như Nhật Bản, nơi trẻ mầm non được dạy về tái chế và bảo vệ môi trường từ sớm qua các hoạt động thực hành như phân loại rác tại trường, hay Thụy Điển với mô hình trường học không rác thải, tận dụng tối đa nguồn tài nguyên và giảm thiểu tác động đến môi trường. Sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế như UNESCO và UNICEF về tài liệu, công nghệ và kinh phí sẽ giúp Việt Nam tiếp cận những phương pháp giáo dục hiện đại, đồng thời xây dựng các dự án thí điểm phù hợp với điều kiện địa phương. Để đảm bảo hiệu quả, cần thường xuyên đánh giá các chương trình này qua các chỉ số cụ thể như mức độ tham gia của trẻ, sự thay đổi trong hành vi của các em - chẳng hạn như việc tự giác phân loại rác hay chăm sóc cây và ý kiến phản hồi từ phụ huynh, giáo viên. Dựa trên kết quả đánh giá, các mô hình thành công có thể được điều chỉnh và nhân rộng trên toàn quốc, biến “Khuyến học xanh” thành một phần không thể thiếu của hệ thống giáo dục mầm non Việt Nam, thay vì chỉ là một phong trào tạm thời.
Là một cá nhân trong cộng đồng, tôi nhận thức sâu sắc rằng “Khuyến học xanh” không chỉ là nhiệm vụ của các tổ chức mà còn là trách nhiệm chung của mỗi người dân. Tôi cam kết tham gia tuyên truyền thông qua các buổi trò chuyện với hàng xóm, chia sẻ kiến thức về lối sống xanh và khuyến khích mọi người cùng thực hành. Trong gia đình, tôi sẽ hướng dẫn trẻ trồng rau sạch tại nhà, tái chế chai nhựa thành chậu cây, hay cùng các em tham gia các hoạt động cộng đồng như ngày hội “Gia đình xanh” tại địa phương. Đây là cơ hội để các gia đình thi đua sáng tạo, từ việc làm đồ thủ công tái chế đến thiết kế góc xanh trong nhà, vừa gắn kết tình cảm gia đình vừa lan tỏa thông điệp bảo vệ môi trường. Đồng thời, tại đơn vị công tác của mình, tôi sẽ thúc đẩy việc lồng ghép nội dung xanh vào các chương trình khuyến học. Chúng tôi sẽ ưu tiên xây dựng các lớp học mẫu về giáo dục xanh, cung cấp tài liệu, thiết bị như bảng tương tác, mô hình tái chế cho các trường mầm non, đồng thời tổ chức các khóa tập huấn cho giáo viên về phương pháp giảng dạy xanh. Những hoạt động này không chỉ phù hợp với định hướng của Quyết định 1658/QĐ-TTg mà còn góp phần cụ thể hóa mục tiêu phát triển bền vững của đất nước.
Sự kết hợp giữa tài liệu giáo dục chuyên biệt, mô hình “Trường học xanh”, hợp tác quốc tế và sự tham gia của cộng đồng sẽ tạo nên một hệ sinh thái giáo dục toàn diện cho “Khuyến học xanh”. Khi trẻ mầm non lớn lên với ý thức bảo vệ môi trường ăn sâu vào tư duy, các em sẽ trở thành những công dân tích cực, sẵn sàng đóng góp vào các ngành nghề xanh trong tương lai. Đây không chỉ là một chương trình giáo dục mà còn là một cam kết dài hạn, nơi mỗi cá nhân, gia đình và tổ chức cùng chung tay gieo mầm cho một thế hệ tương lai, bền vững, hài hòa với thiên nhiên và cộng đồng, xã hội.
“Khuyến học xanh” - Gieo mầm cho một tương lai bền vững
“Khuyến học xanh” cho trẻ mầm non không chỉ là một chương trình giáo dục đơn thuần mà là một chiến lược dài hạn, mang tính nền tảng để xây dựng một thế hệ tương lai bền vững, có khả năng thích ứng và dẫn dắt đất nước trong bối cảnh biến đổi toàn cầu ngày càng phức tạp. Trong một thế giới mà biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và sự suy giảm tài nguyên thiên nhiên đang đe dọa sự sống còn của nhân loại, việc giáo dục trẻ mầm non về tư duy xanh, lối sống xanh và kỹ năng xanh từ những năm đầu đời không chỉ là một lựa chọn mà là một sứ mệnh cấp bách. Với sự phối hợp chặt chẽ giữa Hội Khuyến học, ngành Giáo dục và cộng đồng, cùng sự kết hợp hiệu quả giữa chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, chúng ta có thể biến những đứa trẻ hôm nay thành những “mầm xanh” thực sự - những hạt giống của hy vọng, của sự đổi mới và của một tương lai tươi sáng hơn. Đây không chỉ là một hành động giáo dục mà là một lời cam kết sâu sắc với thế hệ mai sau, một lời hứa rằng chúng ta sẽ để lại cho con cháu một hành tinh đáng sống, nơi thiên nhiên và con người cùng tồn tại trong sự hòa hợp.
Để hiện thực hóa tầm nhìn này, sự đồng lòng của tất cả các bên có liên quan là yếu tố quyết định. Hội Khuyến học, với vai trò là đơn vị thúc đẩy giáo dục cộng đồng, có thể phối hợp với ngành Giáo dục và Đào tạo để xây dựng các chương trình học tập sáng tạo, lồng ghép "Tư duy xanh" vào từng các hoạt động nhỏ. Chẳng hạn, các giờ học ngoài trời không chỉ dừng lại ở việc quan sát cây cối hay côn trùng mà có thể mở rộng thành những dự án thực tế như “Góc xanh của bé”, nơi trẻ tự tay trồng cây, chăm sóc và theo dõi sự phát triển của chúng qua từng tuần. Các trường mầm non cũng cần được khuyến khích xây dựng mô hình 'Trường học xanh", với những vườn rau, khu tái chế nhỏ và không gian học tập thân thiện với môi trường, biến trường học thành một phòng thí nghiệm sống động để trẻ được trải nghiệm thực tế. Gia đình, trong khi đó, đóng vai trò như người đồng hành đầu tiên, hướng dẫn trẻ thực hành lối sống xanh tại nhà qua những hành động cụ thể như tiết kiệm nước khi đánh răng, phân loại rác thải hay tái sử dụng vỏ chai nhựa để làm đồ chơi. Những thói quen này, dù nhỏ bé, sẽ dần ăn sâu vào nhận thức của trẻ, hình thành bản năng sống hài hòa với thiên nhiên.
Chuyển đổi số là một công cụ không thể thiếu để đưa “Khuyến học xanh” đến gần hơn với trẻ nhỏ và cộng đồng. Hội Khuyến học có thể hợp tác với các chuyên gia công nghệ để phát triển các ứng dụng học tập tương tác, chẳng hạn như trò chơi phân loại các loại rác với những hình ảnh sinh động, âm thanh vui nhộn, hay các video, clip hoạt hình kể về hành trình của một chiếc túi nilon từ khi bị bỏ đi đến khi trở thành sản phẩm mới. Những công cụ này không chỉ giúp trẻ em học tập một cách thú vị mà còn dễ dàng tiếp cận với các gia đình ở vùng sâu, vùng xa thông qua các nền tảng như YouTube hay Zoom. Ngoài ra, việc xây dựng một kho tài liệu số hóa về kỹ năng xanh - từ hướng dẫn trồng cây tại nhà, làm phân bón từ rác hữu cơ đến tiết kiệm năng lượng - sẽ hỗ trợ giáo viên và phụ huynh áp dụng vào thực tiễn, đảm bảo chương trình không chỉ giới hạn trong trường học mà lan tỏa đến từng mái ấm. Sự kiên trì và sáng tạo trong triển khai sẽ giúp mỗi trẻ mầm non được gieo trồng ý thức bảo vệ môi trường từ sớm, tạo nền tảng cho một thế hệ công dân xanh trong tương lai.
Hành trình “Khuyến học xanh” mang ý nghĩa của một cuộc cách mạng nhận thức, vượt xa khuôn khổ của một chương trình giáo dục thông thường. Khi mỗi trẻ em mầm non được trang bị những ý thức xanh, chúng ta đang đặt những viên gạch đầu tiên cho một Việt Nam thịnh vượng, phát triển bền vững vào năm 2045 - Một đất nước không chỉ phát triển về kinh tế mà còn trở thành hình mẫu về môi trường, văn hóa và trách nhiệm toàn cầu. Các em, khi lớn lên, sẽ trở thành những nhà lãnh đạo, kỹ sư, nông dân hay doanh nhân tiên phong trong các lĩnh vực xanh như nông nghiệp hữu cơ, năng lượng tái tạo, công nghệ tái chế và kinh tế tuần hoàn. Họ không chỉ góp phần hiện thực hóa Chiến lược tăng trưởng xanh mà còn truyền cảm hứng để xã hội thay đổi, từ những thói quen tiêu dùng hàng ngày như giảm sử dụng nhựa dùng một lần đến những quyết định lớn lao về phát triển bền vững. Đây là cách mà “Khuyến học xanh” định hình câu chuyện thành công của dân tộc trong thế kỷ 21 và xa hơn nữa, biến Việt Nam thành một quốc gia không chỉ giàu mạnh mà còn đáng sống.
Để đạt được mục tiêu này, cần sự cam kết mạnh mẽ và hành động cụ thể từ các nhà hoạch định chính sách, những người làm công tác giáo dục và từng cá nhân trong xã hội. Chính phủ có thể hỗ trợ bằng cách đầu tư vào cơ sở vật chất cho các trường học xanh, từ hệ thống năng lượng mặt trời đến khu vực tái chế trong khuôn viên trường. Ngành Giáo dục cần tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu cho giáo viên mầm non về phương pháp giảng dạy bền vững, kết hợp giữa lý thuyết và thực hành. Các tổ chức quốc tế như UNESCO hay UNICEF có thể được mời hợp tác để chia sẻ kinh nghiệm từ những mô hình giáo dục xanh tiên tiến, chẳng hạn như cách Nhật Bản dạy trẻ phân loại rác từ mẫu giáo. Trong khi đó, mỗi gia đình và cá nhân cần nhận thức rằng mình là một phần của hành trình này. Từ việc cùng trẻ trồng một cây xanh trước nhà, tham gia ngày hội tái chế tại địa phương, đến ủng hộ các sản phẩm thân thiện với môi trường, mỗi hành động nhỏ đều góp phần tạo nên sự thay đổi lớn. Khi tất cả cùng chung tay, “Khuyến học xanh” sẽ không chỉ là một chương trình mà trở thành một phong cách sống, một giá trị cốt lõi của xã hội Việt Nam, nơi mỗi công dân, từ những đứa trẻ nhỏ nhất, đều mang trong mình tinh thần xanh, sẵn sàng viết tiếp câu chuyện của một dân tộc bền vững và thịnh vượng.
Tin bài và ảnh: VŨ THỊ THANH HOA
Trường Mầm non Thị trấn, Hội Khuyến học huyện Sóc Sơn
Chú ý: Việc đăng lại bài viết trên ở website hoặc các phương tiện truyền thông khác mà không ghi rõ nguồn http://nukeviet.vn là vi phạm bản quyền