CHÙA BA VÀNG

       Tọa lạc trên núi Thành Đẳng hai bên Thanh Long, Bạch Hổ chầu phục, chùa còn là sự nối dài của dãy Linh Sơn Yên Tử, gắn liền với tên tuổi của Trúc Lâm Ma Ha Sa Môn Tuệ Bích Phổ Giác Thiền Sư (1658-1757). Tuy nhiên chùa xưa chỉ còn là phế tích. Để phát huy giá trị của địa linh Phật giáo này, chùa Ba Vàng đã được liên tiếp đầu tư tôn tạo. Vào năm 1988 Chùa được trùng tu lại bằng gỗ và đến năm 1993 thì được xây dựng lại bằng xi măng với diện tích 55m2. Chùa có bố cục chữ Đinh, gồm ba gian tiền đường và một gian thượng điện, ngoài ra còn có Nhà thờ Mẫu, Miếu Sơn Thần, đặc biệt là giếng nước cổ có từ lâu đời.
Những dấu tích kiến trúc gạch ngói vùi lấp bên dưới nền chùa hiện nay lộ ra cho thấy chùa đã được xây dựng ít nhất vào thế kỷ 17-18, quy mô khá rộng. Do thời gian, mưa nắng và biến động của lịch sử mà chùa dần dần bị đổ nát dẫn tới hoang phế. Cảm hoài về ngôi chùa, cách đây gần chục năm, một số Phật tử trong vùng và khách thập phương đã cùng nhau công đức, dựng nên ngôi chùa như bây giờ.

Chùa Ba Vàng - thành phố Uông Bí, Quảng Ninh

        Hiện vật đáng chú ý nhất của chùa Ba Vàng còn sót lại tới hôm nay là một số di vật bằng đá, bao gồm 1 bia đá cao 0,52 m, rộng 0,38 m, dày 0,12 m, 2 con rùa đá và 1 cây hương bằng đá cao 1,2 m, 4 mặt, mỗi mặt rộng 0,22 m. Theo dòng chảy thời gian, chữ Hán trên bia đá và cây hương đá đã mòn, rất khó đọc. Tuy nhiên, qua cách trình bày, có thể thấy đây là bia ghi tên tuổi của một nhà sư từng trụ trì nơi đây và xá lị của ông đã được đặt trong một tháp mộ nào đó của chùa. Riêng cây hương bằng đá, phần lớn chữ ở mặt bia đã bị phai mờ, chỉ còn lại một số chữ lớn giáp đầu bia ghi các chữ: Thành Đẳng Sơn, Bảo Quang tự, Thiên đài trụ. Nghĩa là trụ đài đá chùa Bảo Quang, núi Thành Đẳng Sơn.
      Theo phỏng đoán của các nhà chuyên môn, cây hương đá này là vật chứng ghi lại công đức của một cá nhân hay một tập thể (làng, xã) nào đó trước đây. Ngoài ra, trong số những di vật còn sót lại có thể kể thêm 32 tảng kê chân cột bằng đá xanh, hình vuông, phần tiếp xúc chân cột hình tròn, đường kính khoảng hơn 0,3 m và một số di vật khác. Tuy nhiên, nếu có một cuộc điều tra khai quật khảo cổ, biết đâu dưới chân chùa cổ chẳng có thêm những hiện vật giá trị nữa đang bị vùi lấp.
Chùa Ba Vàng hôm nay đã toạ lạc trên một khu đất bằng phẳng, rộng khoảng trên 1.000 m2, cách khu du lịch sinh thái Lựng Xanh khoảng 1 km. Chính nguồn nước từ núi Ba Vàng chảy ra đã tạo nên Lựng Xanh- một điểm du lịch hấp dẫn của Uông Bí cùng với các danh thắng Yên Tử, Hang Son. Chánh điện mới gồm 2 gian: Tiền đường và Hậu cung. Ngoài ra còn một số công trình phụ.
       Thời gian qua, mặc dù ngôi chùa mới được khôi phục lại nhưng khá nhiều Phật tử và du khách lên Yên Tử là ghé xuống chùa Ba Vàng. Để đáp ứng nhu cầu đó, ngay trước Tết, một con đường rộng trên dưới chục mét đã được mở, nối chùa Ba Vàng với Lựng Xanh và khu dân cư phường Thanh Sơn. Có đứng ở chùa mới thấy hết địa thế đắc đạo mà người xưa lựa chọn để xây ngôi chùa này. Từ vị trí hậu cung của chùa, chiếu ra phía sau là đỉnh cao nhất của núi Ba Vàng, hai bên tả hữu là hai dãy núi tựa thế tay ngai; phía trước là những ngọn đồi thấp lúp xúp, giống như bức bình phong, Và xa xa là dòng sông Bạch Đằng hồng đục màu phù sa. Toàn cảnh lọt trong tầm mắt, ta thấy không gian cảnh trí nơi đây giống như một bức tranh thuỷ mặc được vẽ một cách hoàn hảo.
 

                                                                                                           SƯU TẦM